İnsanı oluşturan çeşitli özellikler içinde her bireye özgü olan düşünme yeteneğidir. Ruhsal sorunların birçoğu gerçeğe uygun olmayan düşünce ve inançlardan kaynaklanmaktadır. Bu noktada Bilişsel Davranışçı Terapi bilgiyi yeniden işleme modeline dayanır.

Duyu ve algılarımızdan gelen bilgi ile kişi, kendisi, çevresi, geleceği ve yaşantısıyla ilgili yorumları ve değerlendirmelerdeki yanlış inanç ve düşünce şeklini ele alır, yeniden değerlendirmemizi sağlar. Kişide uyumsuzluğa neden olan bilişlerin (duygu, düşünce, inançlar, tutumlar) terapist ve danışanla birlikte keşfedilir, bunlar sorgulanır ve daha uyumlu olan alternatifleriyle değiştirilir.

Olayları algılama şeklimiz duygularımız üzerinde etkilidir. Yani ‘olayları olduğu gibi değil olduğumuz gibi görürüz.’ Örneğin, kendisi hakkında ‘yetersizim, başarısızım, yeterince iyi değilim’ inancına sahip olan kişi yaşamını bu düşünceye uygun olarak organize eder. Bu durumda kişi farkında olmadan inancını destekleyecek davranışlarda bulunabilir, zorlu görevlerden kaçınabilir.

İnançlar işlevsel olduğu gibi işlevsiz de olmaktadır. İşlevsiz inanca örnek verecek olursak: Kişi, önemsediği bir işte başarısızlık durumu yaşadığında altta yatan inanç harekete geçer ve yaşanılan tek bir olayın sonucunun olumsuz olmasıyla birlikte kendisini başarısız, yetersiz olarak etiketler. Böyle bir durumda kendisini kaygılı ve mutsuz hisseder.  Bu durum bir döngü şeklinde devam eder. Terapide amaç, işlevsiz inançlara (başarısızım, yetersizim)  sahip olan ve olaylara bu bakış açısıyla bakan kişinin işlevsiz olan inancını işlevli hale getirmektir. Elbette yıllarca kişinin inandığı ve alışkanlık haline gelen bu davranışları değiştirmek kolay değildir, tedavide başarı danışanın tedaviye istekli olması, danışanın uygulaması için verilen (ev ödevleri vs) yapılması ve terapistin yeterliliği önemlidir.

Hangi Psikolojik Rahatsızlıklarda Uygulanıyor ?

Bilişsel Davranışçı Psikoterapinin etkinliği bilimsel verilerle açıklanmıştır ve yapılan çalışmalar önemli ölçüde iyileşme sağlandığını kanıtlamıştır. Depresyon başta olmak üzere, panik atak, sosyal fobi, obsesif kompulsif bozukluk, yaygın anksiyete bozukluğu,  öfke kontrolü gibi pek çok rahatsızlıklarda uygulanmaktadır.

Kaynak: Türkçapar, H. (2012). Bilişsel Terapi. Ankara: HybBasın Yayın